CEM VEB OFSET YAYINLARI 5.SINIF TÜRKÇE DERSİ KİTABININ OKUMA BECERİSİNE GÖRE İNCELENMESİ

102112047 NEŞE DİKGÖZ

   102112030 ZEYNEP ÇELİK

102112018 HAZAL BAL

       Türkçe ders kitabındaki okuma becerisini Öğretmen Kılavuz Kitabından ve Türkçe Öğretim Programından faydalanarak şu şekilde inceledik:

1. Türkçe Öğretim Programı Öğrenme Alanı: Okuma

2. Okuma Becerisi Kazanımları ve Temalara Dağılımları

3. Metin Türleri ve Okuma Yöntemleri

4. Metinlerin Okuma Alanına Göre İncelenmesi
5. Okuma Etkinliklerinin İncelenmesi
6. Görsel Okuma

1.Türkçe Öğretim Programı Öğrenme Alanı: Okuma

     Okuma, “Sözcüklerin, duyu organları yoluyla algılanıp anlamlandırılması, kavranması ve yorumlanmasına dayanan zihinsel bir etkinliktir. Okumayı uzmanlar, yazılı bir metni gözle izleyip anlamını kavramak, gerekirse seslendirmek olarak tanımlamaktadır.

     Okuma becerisi, öğrencinin farklı kaynaklara ulaşarak yeni bilgi, olay, durum ve deneyimlerle karşılaştırmasını sağlar. Dolayısıyla bu beceri; öğrenme, araştırma, yorumlama, tartışma ve eleştirel düşünmeyi sağlayan bir süreci de içine alır. Programda okuma öğrenme alanıyla öğrencilerin yazılı metinleri doğru, akıcı bir biçimde okuyabilmeleri, okuduklarını değerlendirip dönemin zihniyetini, kültürel, ekonomik, sanatsal, siyasi, ahlaki vb. Değerleri nasıl yansıttığının farkında olarak okumayı bir alışkanlık haline getirmeleri amaçlanmıştır.

       Programda yer alan okuma öğrenme alanında; metinlerin anlaşılması ve ve çözümlenmesi, anlamlandırılması, okunan metinlerin değerlendirilmesi ve okumanın bir alışkanlık haline dönüştürülmesine yönelik çeşitli kazanımlara yer verilmiştir. Okuma öğrenme alanındaki kazanımlar üç alt grupta oluşmuştur:

  1. Anlama

  2. Akıcı Okuma

  3. Söz Varlığı

2.Temalara Göre Okuma Becerisi Kazanımları

 Türkçe Dersi Öğretim Programında Yer Alan 5.Sınıflara Yönelik Okuma Becerisi Kazanımları

 Anlama

  1. Okuduklarının konusunu ve ana fikrini/ana duygusunu belirler.

  2. Okuduklarında yardımcı fikirleri belirler ve yardımcı fikirlerin ana fikri nasıl

desteklediğini açıklar.

  3. Başlık ve içerik uyumunu sorgular.

  4. Metni yorumlarken metinden aktarımlar yapar.

  5. Okuduğu metindeki kahramanların özelliklerini belirler ve karşılaştırır .

  6. Metinler arası karşılaştırma yapar.

Metinlerde temaları, konuları, olayları, karakterleri karşılaştırması sağlanır.

  7. Okuduklarındaki yönlendirici ifadelerin anlamda yaptığı değişikliği fark eder.

Ama, fakat, oysaki, başka bir deyişle, özellikle, ilk olarak, son olarak gibi yönlendirici

ifadeleri bulması sağlanır.

  8. Hikâye, drama veya şiirde bölümlerin, sahnelerin veya dörtlüklerin metnin bütününde

nasıl ilişkilendirildiğini veya birbirini tamamladığını açıklar.

  9.  Gerçek ve kurguyu ayırt eder.

  10. Çoklu medya kaynaklarının güvenilirliğini sorgular.

Medya kaynakları; edu, gov, com, org vb. ele alınacaktır.

  11. Bir bilgiye veya içeriğe erişmek için basılı ve dijital içeriklerde içindekiler ve sözlük

bölümünü kullanmayı bilir.

  12. Okuduğu metnin türünü belirler.

  13. Okuduğunu anlamlandırmada görsellerden yararlanır.

Görsel, sözel, grafik, tablo, çizelge ve benzeri biçimlerde sunulan bilgilerin metnin

anlaşılmasına nasıl katkı sağladığını açıklayarak bu bilgileri yorumlaması sağlanır.

  Akıcı Okuma

  14. Bağımsız olarak metin türlerini uygun hızda okur.

Öğrenciyi zorlamamak kaydıyla bazı şiirleri ezberleme çalışmaları yaptırılır.

  15. Heceleme, tekrar ve geri dönüşler yapmadan işitilebilir bir ses tonuyla okur, vurgu

ve tonlamalara dikkat eder.

  16. Yazım kurallarına ve noktalama işaretlerine dikkat ederek, uygun hızda sesli veya

sessiz okur.

  17. Metni türüne göre dramatize ederek okur.

  Söz Varlığı

  18. Anlamını bilmediği sözcükleri ve sözcük gruplarını öğrenir.

Sözcükleri öğrenmek için görseller, sözlük, atasözleri ve deyimler sözlüğü vb. araçlar

kullanılacaktır.

  19. Okuduğu metindeki sözcük ve sözcük gruplarının cümle içinde kazandığı anlamı

fark eder.

  20. Kelimelerin eş ve zıt anlamlarını bilir.

  21. Eş sesli kelimelerin anlamlarını ayırt eder.

  22. İsimlerin ve sıfatların cümledeki işlevlerini fark eder.

  23. İsim ve sıfat tamlamalarını fark ederek bunların anlama olan katkılarını bilir.

Değerlendirme:

   Öğretmen kılavuz kitabında bulunan kazanımlardan 1.1- 2.3 arasındaki gibi kazanımlar bütün temalara ve içindeki metinlere eşit bir şekilde dağılmışken 2.4, 2.8 ve 2.40 gibi kazanımlara sadece tek bir metin içerisinde yer verilmiştir. Bu durum bazı önemli kazanımların istenilen düzeyde gerçekleştirilmesini engellemiştir. Çeşitli etkinliklere yer verilerek eksik olan kazanımların da öğrencilerde oluşması sağlanabilir.  

   

    Kitapta yer alan kazanımlarda daha çok metinlerin nasıl okunacağı, metni okurken nelere dikkat edileceğiyle ilgili okuma kurallarına yer verilirken farklı okuma türlerinden yararlanarak metnin okunması ya da okuma alışkanlığının oluşturulmasıyla ilgili kazanımlara çok fazla önem verilmemiştir. Bu eksiklik çeşitli etkinliklerle ve öğrencilerin ilgisini çekecek kitap önerileriyle giderilebilirdi.

      

     Türkçe Öğretim Programında ''Çoklu medya kaynaklarının güvenilirliğini sorgular. Medya kaynakları; edu, gov, com, org vb. ele alınacaktır.''ve ''Metni dramatize ederek okur.'' gibi kazanımlar bulunurken öğretmen kılavuz kitabında bu maddelerle ilgili hiçbir kazanım bulunmamaktadır. Medya kaynaklarının güvenilirliğinin sorgulanması ile ilgili kazanıma yönelik olarak herhangi bir tema ve metinde yer alan bir kavram, olay vb.'den yola çıkarak farklı medya kaynaklarından araştırma yapılıp sonuçların karşılaştırılmasına yönelik etkinlik verilebilirdi. Aynı zamanda metni dramatize ederek okuma kazanımına yönelik olarak metin okunduktan sonra dramatize edin diye bir etkinlik verilebilirdi.
      
     Ders kitaplarında tema başlarında olması gereken kitap önermelerine yer verilmemiştir. Önerme öğretmenlerin inisiyatifine bırakılmıştır. Öğretmenin seçeceği kitaplar öğrencilerin seviyelerine uygun, ilgilerine yönelik seçilmelidir.  

3.Metin Türleri ve Okuma Yöntemleri

Değerlendirme:

  Kitapta tema başına üç ana metin, bir dinleme metni ve iki serbest okuma metni olmak üzere toplam kırk sekiz tane okuma metni bulunmaktadır. Bunlardan: on yedi tanesi öyküleyici metin, on sekiz tanesi bilgilendirici metin, on üç tanesi şiirdir. Verilen metinlerin türlerinin çeşitlilik sayısı öğretim programında verilen ve olması gereken sayı ile eşdeğerdir. Öğretmen kılavuz kitabında okuma yöntemleri olarak genellikle sesli ve sessiz okumaya; bunun yanında soru-cevap, not alarak, paylaşarak ve önemli gördükleri yerleri belirginleştirerek okuma türlerine yer verilmiştir. Kılavuz kitaptaki okuma yöntemleri tablosunda diğer yöntem türlerine yer verilmemesine rağmen etkinliklerde bu türlerin yer aldığı görülmüştür.

Görsel 1

Örneğin; görsel 1'de öğrencilere amaçlı okuma türünde etkinlik yaptırılırken okuma yöntemleri tablosunda bu okuma türü bulunmamaktadır. Sonuç olarak okuma yöntemleri tablosu eksiktir, kitapta ve kazanımlarda bulunan okuma yöntem ve tekniklerini tam olarak içermemektedir. Daha kapsayıcı olması adına metinlere dağıtılan okuma yöntemleri çeşitlendirilebilir ve etkinlikleri de buna göre oluşturulabilir.

   Metinlerin kendi okuma yöntemlerine uygun olarak okutulması için öğretmen kılavuz kitabında öğretmenlere yönergeler verilmiştir. Örneğin;

   ''Beden Dili'' metninin önemli gördükleri yerleri belirginleştirerek okuma ve sesli okuma yöntemleriyle okunması istenmiş ve buna yönelik yukarıdaki gibi yönergeler verilmiştir. Bunun yanında  ''Adsız Çeşme'' metninde soru-cevap ve paylaşarak okuma yöntemiyle okuma yaptırılması istendiği için aşağıdaki gibi bir yönerge verilmiştir.

   Bu yönergelerin verilmesi söz konusu metinlerle kazandırılmak istenilen okuma yöntemlerini öğretmek adına yol gösterici niteliktedir; fakat genel olarak bakıldığında benzer yönergeler verilmiştir. Bunun sebebi de okuma yöntemlerinin seçiminde yapılan kısıtlılıktır. Bu hata düzeltildiğinde otomatik olarak yönergeler de çeşitlenecektir. Bunun yanında öğretmenlere her metne özel aşağıdaki gibi bir yönerge daha verilmiştir. 

   Buna göre öğretmenin önerileri doğrultusunda öğrenciler farklı yöntem ve tekniklerle metinleri tek bir boyuttan değil, birden fazla yönüyle ele alarak okuma becerilerini gerçekleştirmiş olurlar. Bu arada öğretmen onlara okumaya giden yolda, yol gösterici ve rehber konumundadır. Tek eksik kalmış yön ise öğrencilerin sınırlı bir seçenek içerisinde tercih yapmalarının istenmesidir. Oysaki ne kadar çok teknik ve yöntem sunulursa okuma becerisi de o denli gelişir ve istenilen kazanımlar öğrenciler tarafından uygulanır.

4. Metinlerin Okuma Alanına Göre İncelenmesi

 Türkçe Dersi Öğretim Programına Göre Ders ve Öğretmen Kılavuz Kitabına Alınacak Metinlerin Nitelikleri

1.  Metinler, dersin amaç ve kazanımlarını gerçekleştirecek özelliklere sahip olmalıdır.

2.  Metinler, öğrencilerin sınıf düzeylerine ve yaş seviyelerine uygun olmalıdır.

3.  Metinler, öğrencilerin ruh dünyalarını olumsuz yönde etkileyecek nitelikte olmamalıdır.

4.  Metinde geçen, yazarın ve dönemin özellikli söyleyişinde, imlasında değişiklik

yapılmamalı; açıklama gereken yerlerde parantez içi ifadeler veya dipnotlar

kullanılmalıdır. Türkçenin dönemsel ve tarihî değişimini gösteren “Oturmağa geldim.”,

“Özür dilemekliğim icap eder.”, “Farkında olmıyarak çarptım.”, ”Haluk’un Vedaı’nı

okuyorum.” gibi özellikli söyleyişler ve yazımlar orijinal metindeki hâliyle muhafaza

edilmelidir.

5.  Alanda yaygın olarak kabul görmüş yazar ve eserlerden edebî değer taşıyan metinler

alınmalıdır. Seçilen metinler ikincil aktarımlar yerine yazarının eserinden alınmalıdır.

Ayrıca “Bu kitap için yazılmıştır.” ifadesini içeren metinler kullanılmamalıdır.

6.  Bir sınıf seviyesi için seçilen bir metin, başka bir sınıf için kullanılmamalıdır.

7.  Dünya edebiyatından seçilen metinler, doğru ve nitelikli çevirilerden alınmalıdır.

8.  Seçilen metinler, öğrencilerin duygu, düşünce ve hayal dünyalarını zenginleştirecek;

bilgi, beceri, dil ve estetik zevk düzeylerini geliştirecek nitelikte olmalıdır.

9.  Bir sınıfta aynı sanatçıdan, farklı türlerde olmak koşuluyla en fazla iki metin alınabilir.

10.  Roman, tiyatro, destan gibi türlerin tamamı kitaba alınamayacağı için bu eserlerin en

uygun kısmı veya kısımları kazanımlar da dikkate alınarak seçilmelidir. Metnin

başında eserin seçilen bölümüne kadarki kısa özeti verilmeli, seçilen metnin eserin

hangi bölümünden alındığına dair kısa bir açıklama yapılmalıdır. Seçilen metnin

arkasından eserin sonraki bölümlerinin özeti verilmelidir.

     Kitapta yer alan metinler yukarıdaki nitelikler de göz önüne alınarak değerlendirildiğinde genel olarak seviye ve yaşa uygundur. Ruh dünyalarını olumsuz yönde etkileyecek kelime ve/veya cümlelere yer verilmemiştir. Behçet Necatigil, Cahit Zarifoğlu gibi edebiyatımızın temel taşlarından olan şairlerin eserlerine yer verilerek edebî yönden de dil ve becerilerinin gelişmesine katkı sağlanmış. Genel olarak metinler temaya uygundur; fakat uymayan metinler de vardır mesela aşağıda belirttiğimiz üçüncü temadaki ''Kedilere Ad Koymak'' şiiri temayla yeteri kadar bağdaşmamaktadır.

     Metinlerde kelime sayısı ortalama olarak 314'tür. Bilinmeyen kelimelere pek yer verilmemiştir. Bu okumanın akıcılığı açısından olumluyken öğrencilerin kelime dağarcığını geliştirmesi yönünden eksiklik göstermektedir. Metinler seçilirken buna da dikkat edilebilirdi. Ayrıca kitapta yer alan metinlerin çoğu otantiktir.

   Öğretmen kılavuz kitabında öğrencilere metin okutulurken izlenecek yollara ve okuma kurallarının öğretilmesine dair her metine ait ayrı ayrı yönergeler verilmiştir. Örneğin;

   Görsel 3

Bunun yanında yine öğretmenlere okunulan metinlerin anlaşılmasına, yeni kelimelerin öğretilmesine yönelik olarak da

 

gibi yönergeler verilmiştir.

Bu yönergeler okuma alanında öğretmene rehberlik etmesi açısından faydalıdır; fakat genel olarak birbirinin tekrarı olduğu görülmektedir. Tekrar elbette kaçınılmazdır; ama en azından azaltılması adına olabildiğince farklı yöntemler geliştirilip sunulabilirdi.

     Okuma sürecinde yazılar zihinsel kavramlara çevrildiği, anlamlandırıldığı ve beyinde yapılandırıldığı için okuma zihnin gelişimine en büyük katkıyı sağlayan öğrenme alanı olarak görülmektedir. Bu sebeple metinler öğrencilerin zihinsel gelişimini ve bütünlüğünü sağlayıcı nitelikte olmakla beraber, duyuşsal kişiliğini de tamamlayıcı yönde olmalıdır. Okumanın bu derece önemli olduğu göz önüne alınarak aşağıda ders kitabından seçilmiş bazı metinlerin  okuma alanına göre yapılmış olan incelemelerine yer verilmiştir.

1. TEMA: BİREY VE TOPLUM

ADSIZ ÇEŞME

   

    Doksan iki kelimeden oluşan ve otantik bir metin olan şiirin konusu temaya uygundur. Ayrıca devrik cümleler kullanılması, ritmik olması,  dilinin sade olması ve metnin uzunluğu bakımından çocuk edebiyatında olması gereken şiir niteliklerine sahiptir; ama eğlendirme yönünden eksiktir. Seviyeye uygun olan bu metnin görseli de uygundur.

HAYAT BİR SOKAKTA GEÇER-SERBEST OKUMA METNİ

    Yazarın çocukluğundaki sokağından bahsettiği metin beş paragraf ve iki yüz yirmi kelimeden oluşmuş otantik bir metindir. Konusu temaya uygun olan metnin çocuklarda sokağa çıkıp oyun oynama isteğini artıracak nitelikte olması güzeldir. Ayrıca dili sade ve seviyeye uygundur, bilinmeyen kelimeler yoktur. İki adet görsel kullanılmıştır.Bunlardan ikincisinde çocukların oynadığı bir sokak resmi olsa daha anlamlı olurdu.

KÜÇÜK PRENS-SERBEST OKUMA METNİ

   Sevgi ve bağlılık konusunun ağır bastığı otantik metin temaya uymamaktadır. Romandan düzenlenelerek oluşturulan metin basitleşmiş ve beşinci sınıfların seviyesine uymamıştır. Bunun dışında dokuz paragraf ve yaklaşık altı yüz kelimeden oluşarak uzunluk yönünden ve görseli bakımından uygundur.

2.TEMA: ATATÜRK

NASIL OKURDU?

    On iki paragraftan oluşmuş üç yüz altmış bir kelimelik metin temaya ve seviyeye uygun olmakla birlikte Atatürk'ü model göstererek öğrencileri okumaya özendirecektir. Ayrıca yine Atatürk'ün okurken kullandığı metodlar verilerek verimli okumanın ipuçları verilmiştir.

   Metinde kullanılan görsellerde Atatürk'ün elinde kitap, defter olması içerikle uygun düşmüştür.

   SABİHA-SERBEST OKUMA METNİ

   Bu metnin öyküleyici olarak verilmesi okunabilirliği arttırmış ve öğrencilerin zevk alarak okumasını sağlanmıştır. Ayrıca bu metinle başkasının hayatından Atatürk'ün hayatına bağlantı kurulmasıyla temadaki bütün metinlerin Atatürk'ün biyografisinden oluşarak monotonlaşmasının önüne geçilmiştir.

ATATÜRK'Ü DUYMAK-SERBEST OKUMA METNİ

Anlatım yönünden kapalı olan şiir beşinci sınıfların anlayabileceği düzeyde değildir. Bunun yerine;

Başöğretmenim

Atatürk benim

Başöğretmenim.

Ne öğrendimse

Ondan öğrendim

Baktım ki asker,

Ben de askerim,

Kars'ta Kore'de

Nöbet beklerim...

Baktım kürsüde,

Nutuk söylüyor,

O'nun sesini,

Dünya dinliyor.

Ne heyecanlı

Ne heybetli O,

Türk tarihinde

En kudretli O.

Tarih okudum,

Baktım başa O.

Her iyi işte,

Her savaşta O.

Bu devrimleri

Hep O düşünmüş,

Milleti için,

Ağlamış gülmüş.

O semamızda

Ebedi güneş,

O gönlümüzde

En harlı ateş.

Çocuk kalbimle,

İlk O'nu sevdim.

Atatürk benim,

Başöğretmenim...

                                                          Tarık Orhan

                                                                                                             gibi bir şiir verilebilir.

3.TEMA: SAĞLIK VE ÇEVRE

KEDİLERE AD KOYMAK

   İki yüz on yedi kelimeden oluşan şiir uzunluk olarak ve bilinmeyen kelimelerin olmaması bakımından okunabilirlik açısından uygun olsa da temayla pek bağdaşmamaktadır. Bu yüzden farklı bir şiir seçilebilirdi. Örneğin;

BESİNLER

Artık dişiniz çıktı der

süt vermez cici annemiz

Alır kucağına sever

Toprak ikinci annemiz

Besler bizi binbir öğün

Yemişler sebzeler her gün

Beni yanına götürün

Toprak ikinci annemiz

 Hepsinden bir türkü bir ses

 Buğday, dut kiraz, patates

 - Haydi bana bir kavun kes

 Toprak ikinci annemiz

FAZIL HÜSNÜ DAĞLARCA

YİYECEKLERİN İÇİNDE BAŞKA NELER VAR?-SERBEST OKUMA METNİ

      Seviyeye ve temaya uygun olan metin bilgilendirici olması yönüyle faydalıdır. Kısa olmasıyla öğrencilerin sıkılmasının önüne geçilmiş olan metin yüz kırk kelimeden ve yedi paragraftan oluşmaktadır. Ayrıca görseller de metne uygun ve yeterlidir.

KIRLARA GİDİYORUM-SERBEST OKUMA METNİ

   

   Şiir temaya uygundur. Bunun yanında elli dört kelimeden oluşan şiirin içerisinde oyun olması ve bazı yerlerde ses tekrarlarının olması canlılık kazandırmıştır. Bu da öğrencilerin ilgisini çekerek okuma şevkini arttıracaktır. Ayrıca kullanılan görsel de konuyla uyumludur.

4.TEMA: DEĞERLERİMİZ

FATİH'TEN HİKÂYELER

   

   

   Metin temaya ve seviyeye uygundur.Üç yüz elli iki kelime ve altı paragraftan oluşmaktadır. Bir metnin içinde farklı anılara yer verilmesi değişiklik katacaktır. Görseli de yeterlidir.

KOCA SEYİT-SERBEST OKUMA METNİ

  Seyit Onbaşı'nın metinde işlenmesi öğrencilerin milli duygularının ve değerlerimize olan farkındalığının gelişmesine katkı sağlayacaktır. Dört yüz yetmiş dokuz kelimeden oluşan metinde öğrenciler ''tezkere'' kelimesinin anlamını bilmeyebilirler. Bunun öğretmesiyle öğrencilerin kelime dağarcığının gelişmesine katkı sağlanır. Ayrıca bu metnin de görselleri uygundur.

BUGÜN BAYRAM SABAHIDIR-SERBEST OKUMA METNİ

   Şiirde bayramlarımıza farkındalık oluşturulmak istenmesi temayla uygundur. Ayrıca ses tekrarları olması ve bilinmeyen kelimelerin  olmaması yönüyle şiir düzeye uygundur. Görselin bir köşede değil de direkt olarak sayfanın arka planı olarak verilmesi öğrencilerin ilgisini çekecek ve okumaya yönelik güdülenmelerini sağlayacaktır; fakat elini öptüren adamın bir ağacın önünde oturması alakasız kalmıştır. Bunun yerine mekan ev olarak tercih edilebilirdi.

5:TEMA: YENİLİKLER VE GELİŞMELER

BEKLEDİM GECE OLDU

    Dört yüz elli üç  kelimeden oluşan seviyeye ve temaya uygun olan metne paralel olarak öğretmen tarafından mors alfabesiyle ilgili örnekler de verilirse öğrencilerin merakı dolayısıyla da metni okumaya olan ilgileri arttırılabilirdi.

MUCİT-SERBEST OKUMA METNİ

   Metin temayla uygunluk göstermiştir, bunun yanında görsellerde metinle bağlantılıdır; ancak metnin başıyla sonu arasında bir kopukluk vardır. Bu da parçanın öğrenciler tarafından anlaşılmasını ve çözümlenmesini zorlaştırmaktır.

YAZI-SERBEST OKUMA METNİ

   Metin 349 kelime, 9 paragraftan oluşmaktadır ve 5. sınıf öğrencilerin yaş seviyelerine uygundur. İlk başlarda daha akıcı, ilgi çeken bir üslubun yerini çok ciddi yer yer ansiklopedik düzeyde cümleler almıştır. Bu durum da öğrencilerin okuma isteğini kırabilir.

6.TEMA: GÜZEL SANATLAR

BİR ÇİZGİ BİN DÜNYA: ÇİZGİ KARAKTER

   Bilgilendirici bir metin olsa da dilinin akıcı olmaması, ''kontur, anatomi'' gibi öğrenciler tarafından bilinmeyen kelimelerin kullanılması açısından uygun değildir. Bunun yanında çizgi karakterlerin çizim aşamasının anlatılması öğrencilerin ilgisini çekecek ve ilgiyle okumalarını sağlayacaktır. Metnin görselleri de eğlenceli ve içeriğe uygundur.

KIRKYAMA-SERBEST OKUMA METNİ

   Kırkyama dört yüz yetmiş dokuz kelime ve on paragraftan oluşan bilgilendirici bir metindir. Temaya konusu bakımından uygun olmasına rağmen dikkat çekici olmaması ve salt bilgi verme amacı taşıması yönünden çok fazla eksik kalmıştır. Örneğin; bizim milletimize ve dünyaya mal olmuş çeşitli dallardaki sanatçıların yaşamlarını anlatan güzel sanatlar temasına uygun daha edebi bir parça seçilebilirdi.

TAŞIN İÇİNDEKİ HEYKEL-SERBEST OKUMA METNİ

   Öyküleyici bir metin olması ve akıcı dili yönünden başarılıdır; ancak resimler basit düzeyde kalmıştır ve metinle fazla bir bağlantısı yoktur. 

7.TEMA: KURUMLAR VE SOSYAL ÖRGÜTLER

TÜRK KÜLTÜR SİSTEMİNDE VAKFIN YERİ

   Türk Kültür Sisteminde Vakfın Yeri adlı metin otantiktir. Bilgilendirme amaçlıdır; fakat içeriği dikkat çekici değildir, Öğrencilerin ilgi ve tutumlarını göz önünde bulundurarak vakıf sisteminin oluşumunun anlatıldığı öyküleyici bir metin seçilebilirdi. Böylece öğrencilerdeki okuma zevkinin gelişimine katkı sağlanmış olurdu.

SEÇİMİN GÜRÜLTÜSÜ-SERBEST OKUMA METNİ

   Dört yüz yirmi üç kelimeden ve dokuz paragraftan olmuş, otantik bir metindir. Metinde kullanılan cümlelerin yapısı ve seçilen kelimeler daha çok ilköğretimin ilk dört kademesindeki öğrenci profiline uygundur. Bu yüzden okuma açısından gelişimlerine katkı sağlayabilecek bir parça değildir, basit kalmıştır.

MİLLİ KÜTÜPHANE-SERBEST OKUMA METİNLERİ

   Milli Kütüphane metni çok fazla bilgi içermektedir. Adeta bir yönerge gibidir. 11 yaşındaki çocukların okuma zevkinden fazlasıyla uzaktır. Metnin seçiminde öğrenci özellikleri göz önünde bulundurulmamıştır.

8.TEMA: OYUN VE SPOR

BASTIM, BASTIM, GÖLGENE BASTIM!

   Metin 650 kelime ve 10 paragraftan oluşmuştur. Sade anlatımıyla ve çocuklara bir oyun çeşidi sunmasıyla onların ilgisini çekecek ve merakla okuyup daha sonra dışarıda oynama planları yapmalarını sağlayacaktır. Belki de bu metinden yola çıkarak güzel oyunlar bulmak için araştırma yapabilecekleri akıllarına gelecek ve bu sayede araştırmacı bir yapı kazanmalarına olanak sağlanacaktır. Metnin içeriği kadar görseli de canlı ve metni okumaya teşvik edicidir. Çocuklar bunun gibi ilgi çekici metinleri, kitapları okuya okuya okuma alışkanlığı edinecektir.

SONBAHAR OYUNLARI-SERBEST METİN

   Şiir bir önceki ele aldığımız metin gibi oyunlardan bahsetse de onun kadar ilgi çekici değildir. Ayrıca edebî yönden bakıldığında ise pek başarılı olduğu söylenemez. Genel olarak bakıldığında çocuklara yönelik şiirlerde öğütler çok fazla ön plana çıkmaktadır. Çocuklarda şiir okuma-yazma yönelimini arttırmak adına edebî değere de önem verilmeli öğütler abartılmamalıdır. Bu yüzden şiirin görseli ilgi çekici olsa da kendisi yavan kalmıştır. Mesela çocuk edebiyatına uygun olarak şu şiir verilebilirdi:

OYUN

Sebzelerden sevdiklerim:

Havuç, domates, oyun.

Meyvelerden sevdiklerim:

Elma, şeftali, oyun.

Bence en iyi besin oyun

Çünkü

Hiçbir şey yemesem bile bazen

Oynarken doyuyorum.

İSMAİL UYAROĞLU

OLİMPİYATLAR-SERBEST OKUMA METNİ

   Oyun ve spor temasında sporla ilgili tek metin budur. Birçok spor dalını içinde bulunduran olimpiyatların anlatıldığı bir metine yer verilmesi mantıklıdır; ancak sadece olimpiyat oyunlarının tarihinin anlatıldığı bu metinle kalmayıp spor dalları ile ilgili de örnekler verilseydi daha kapsamlı olurdu. Bunun için daha fazla metinde bu konuya değinilse iyi olurdu. Metin uzunluk ve içerik açısından incelendiğinde ise bilgilendirici olması yönüyle bir süre sonra dikkat kaybına yol açabilecekken kısa olmasıyla bunun önüne geçilmiştir.

5. Okuma Etkinliklerinin İncelenmesi

   Bu etkinlik ile öğrencilerde 2.18 numaralı kazanım gerçekleştirilmek istenmiştir. 5. Sınıf seviyesindeki öğrencilerin gelişimi açısından uygundur ve bilişsel alan basamak türlerinden kavramaya yönelik bir çalışmadır. Bu sayede okuduklarının anlaşılıp anlaşılmadığı yönünde de öğrencilerden dönüt alınmış olur.     

   2. etkinlik 1.1 kazanımını öğrencilerde oluşturulmak amacıyla hazırlanmış; ancak etkinlik öğrenciler için basit düzeyde kalmıştır. Bunun nedeni 11 yaşındaki çocuklar somut işlemler döneminden soyut işlemler dönemine geçiş yapmaya başlarlar. Bundan dolayı onlar için oluşturulacak etkinlikler daha çok soyut zekâlarını geliştirmeye dönük ve yorum yapıp, çoklu düşünmelerini sağlayacak özellikte olmalıdır.

                                                                                                                          

Öğrencilerin, metinleri okurken kullandıkları okuma türlerini öğrenmeleri açısından uygun bir etkinliktir. Burada öğrendikleri bilgileri verilen örnekler aracılığıyla uygulama düzeyinde gerçekleştirmeleri sağlanmıştır.

   Okudukları metnin daha kalıcı hale gelmesine yardımcı olur ve öğrencilerin hazırladıkları sorularla metnin farklı yönlerini görerek eleştirel düşünmelerine katkı sağlar.

   Etkinlik ile 2.34 (Görsellerden yararlanarak metnin içeriğini tahmin eder.) numaralı kazanım oluşturulmak istenmiştir. Bu tarz etkinlikler öğrencilerde görselleri anlamlandırmalarını, görseller arası ilişki kurmalarını ve bunlardan hareketle öğrencilerin betimleyen ve tanımlayan ifade oluşturmalarını destekler.

.

   Etkinlik kazanımların uygulanması yönünden seviyeye uygun; fakat bu şekilde birbirine benzer etkinliklerin bulunması öğrencilerin ilgisini kaybetmesine sebep olacak ve okuma becerisinin istenilen düzeyde gelişmesini engelleyecektir.

   Bu etkinlikle öğrencilerin metni sadece okumak için değil, bir amaç doğrultusunda inceleyerek okuma becerilerinin geliştirmesinin yanında metnin daha istekli bir şekilde okunması sağlanır.(1.9 kazanım) Yukarıdaki etkinliğe benzer kitapta başka örneklerde bulunmaktadır.

Örneğin;

   Metinde verilen ipuçlarından hareketle, karşılaştığı yeni kelimelerin anlamlarını bulmaya çalışır. Ayrıca öğrencilerde sözlük kullanma alışkanlığı oluşturur ve kelime dağarcıklarını geliştirir.

   Öğrenciler kavram haritası yoluyla okudukları metnin hikaye unsurlarını saptarlar. Bu şekilde oluşturulan etkinlikle olaylar ve kişiler arasında bağlantı kurarken Bloom taksonomisindeki kavrama basamağındaki beceriler de kazandırılmak istenmiştir.

   Aşağıdaki etkinlikle 1.5 (Noktalama işaretlerine dikkat ederek okur.) kazanımı gerçekleştirilmek istenmiştir; ancak bu şekilde oluşturulan alıştırmalar öğrencilerin dikkatini çekmekten uzak kalmanın yanında bilgilerin de kalıcı hale gelmesini engeller. Bu şekildeki etkinlikler öğrencilerin daha çok ilgilerini çekecek yönde hazırlanmalıdır.

   Etkinlik öğrencilerin anlam bütünlüğünü ve analiz yeteneklerini geliştirir.

   Öğrencilerden ekleri kullanarak yeni kelimeler türetmeleri istenmiştir. Ayrıca bu etkinlik sayesinde okuma becerisi üzerinden dil bilgisi konusuyla bağlantı kurularak bu yönde de kazanım sağlanmaktadır.

   Bu etkinlik ile öğretim programlarındaki verimlilik ilkesi göz önünde bulundurularak aynı anda hem görsel okuma hem de tahmin ederek okuma türlerine yönelik beceri kazandırılmak amaçlanmıştır.

   Bu iki etkinlikte öğrencilere okuduğunu anlama becerisini kazandırmaya yönelik oluşturulmuştur. Benzer tarzda oluşturulmuşlardır, daha farklı tarz etkinliklere yer verilebilirdi.

   Öğrenciler okuduklarından hareketle verilen şiirden yola çıkarak yaratıcı okuma becerisi geliştirmeye yöneliktir. Böylece yazma becerisine de katkı sağlanıp yeni bir ürün oluşturmalarına yardımcı olur.

6.Görsel Okuma

Değerlendirme: 

     Görsel okuma becerisi ayrı bir öğrenme alanı olarak ilk kez 2005 Türkçe Öğretim Programında yer almıştır. Görsel okuma kazanımları, genel olarak metin-görsel ilişkisini kazandırmaya yöneliktir. Günlük yaşamda fazla yeri olan beden dili, renkleri tanıması ve anlamlandırması gibi konuların üzerinde çok durulmamıştır. Kazanımların temalara dağılımı eşit değildir. Yukarıdakine benzer yönergeler de öğretmenlere yardımcı olma konusunda pek yararlı olmamıştır.

     Bu beceri alanı Öğretmen Kılavuz Kitabında olduğu gibi Türkçe Öğretim Programında da üzerine düşülmemiş, hatta en son yayınlanan programda bu beceriye yer bile verilmemiştir. Oysaki görsel okuma, medya araçlarının öğrencilerde kavranmasına ve sorgulanmasına önemli katkılar sağlar, metinlerde bulunan resimleri anlayarak okudukları parçayı daha anlamlı hale getirmelerine yardımcı olur, estetik ve sanatsal ögelere karşı bakış açısını geliştirir. Böylece ögelerle ilgili kendi yeteneklerini tanımasına yol gösterir. 

6.1. Etkinlikler

   Öğrencilerin görsellerden hareketle kendi cümlelerini ve metinlerini yazmasını sağlar. Bu etkinlik birden fazla üst düzey becerilerin kazandırılmasına yardımcı olur. Kitapta görsel okuma becerisine yönelik çok fazla etkinliğe yer verilmemesinin ve önemsenmemesinin yanında oluşturulan etkinlikler 2.etkinlikteki gibidir.